Thường gặp ở tuổi trẻ, nam giới nhiều hơn nữ giới.

Địạ điểm sử dụng thường ở vũ trường, nhà nghỉ.

Phương thức sử dụng: thường là ngay từ những lần đầu với liều cao, hoặc liên tục trong thời gian dài.

Loại chất thường gây loạn thần: ma túy túy tổng hợp dạng amphetamine: (Methamphetamine (ma túy đá), Estasy (thuốc lắc)...

1.Các triệu chứng thường gặp (khi bệnh nhân đến bệnh viện) và tiến triển

a. Giai đoạn sớm (1 – 3 ngày đầu)

*Hoang tưởng:

- Thường gặp: hoang tưởng bị truy hại, hoang tưởng bị theo dõi.

- Có thể gặp: hoang tưởng liên hệ, hoang tưởng bị chi phối. Ít gặp: hoang tưởng tự cao, hoang tưởng phát minh.

- Hoang tưởng bị chi phối.

- Xuất hiện bán cấp tính ở bệnh nhân sử dụng ATS lâu ngày hoặc nghiện ATS. Đôi khi hoang tưởng xuất hiện cấp diễn trong các trường hợp ngộ độc.

*Ảo giác: thường gặp nhất là ảo thanh, ảo thị. Ít gặp hơn là ảo giác xúc giác, ảo khứu.

*Cần phân biệt triệu chứng loạn thần do ATS với loạn thần trong: bệnh Tâm thần phân liệt, rối loạn loạn thần do nghiện rượu…

*Rối loạn cảm xúc, hành vi: thường do hoang tưởng, ảo giác chi phối

*Các triệu chứng cơ thể: đau đầu, đau cơ, bồn chồn bứt rứt…

b. Giai đoạn sau (từ ngày thứ tư trở đi): sau khi ngừng sử dụng và dùng thuốc hướng thần

*Triệu chứng loạn thần

- Nếu hoang tưởng, ảo giác hết ngay sau 3 ngày điều trị thì đó là hoang tưởng cấp diễn trong ngộ độc ATS.

- Thông thường các triệu chứng loạn thần sẽ giảm dần dưới tác dụng của điều trị.

*Triệu chứng cai ATS

*Bệnh nhân phải được chẩn đoán và điều trị tại chuyên khoa tâm thần

*Bệnh nhân phải được chẩn đoán xác định, chẩn đoán phân biệt, chẩn đoán bệnh cơ thể kèm theo (nhiễm virus viêm gan B, C, HIV,…)

2.Điều trị thuốc:

*Bệnh nhân kích động, không hợp tác điều trị, sử dụng Haloperidol 5 – 15mg/ngày, tiêm bắp thường trong 2 – 3 ngày đầu.

*Khi bệnh nhân ổn định, chịu uống thuốc có thể sử dụng Risperidone 2 – 6mg/ngày, hoặc Olanzapine 5 – 20mg/ngày, hoặc Quetiapine 300 – 800 mg/ngày

*Các triệu chứng loạn thần thường mất đi sau 1- 2 tuần. Cần giảm dần liều và dừng sử dụng thuốc chống loạn thần

*Trong quá trình điều trị trạng thái loạn thần ở người đang nghiện ATS có thể xuất hiện thêm trong bệnh cảnh các triệu chứng của hội chứng cai (ngày thứ 2- 4) và cần lưu ý phối hợp thuốc:

*Thuốc giải lo âu: có thể sử dụng Diazepam nếu bệnh nhân có biểu hiện lo âu kèm theo, liều lượng 5- 10mg/ngày, không dùng liên tục kéo dài.

*Thuốc chống trầm cảm: Mirtazapine 15- 30mg/ngày

*Điều trị các bệnh cơ thể phối hợp

*Các biến chứng, tác dụng không mong muốn khi sử dụng thuốc: lưu ý các tác dụng phụ ngoại tháp do thuốc chống loạn thần (loạn trương lực cơ cấp, bồn chồn bất an, hội chứng giống parkinson…)

*Theo dõi, điều trị tiếp khi bệnh nhân đã ra viện.

Theo TS.BS. Nguyễn Hữu Chiến (BVTTTW1)

Bs Nguyễn Thị Mai Hiền( S/t )